بهداشت ورزشی در هنرهای رزمی
بهداشت ورزشی در هنرهای رزمی
محیط ایمن ورزشی
یک مربی خوب باید مطمئن باشد که زمین ورزشی ایمن است. مثلا وسایل اطراف زمین ورزشی باید با محل تمرین فاصله مناسبی داشته باشند که احتمال برخورد ورزشکار با آنها وجود نداشته باشد. تجهیزات نصب شده بر روی دیوار، تیزو برنده نباشند که البته در اکثر سالن های رزمی این مورد رعایت نمی شود مثلا در اکثر سالن های رزمی وسایل بدنسازی به طور کم و زیاد پیدا می شود که این وسایل در گوشه ای از سالن رها شده اند و هر لحظه به هنگام اجرای کاتا یا مبارزه احتمال برخورد با آنها وجود دارد یا در مورد وسایل روی دیوار چون ورزش های رزمی به نوعی است که از سلاح های سرد نیز در آن استفاده می کنند برای تبلیغات، این سلاح ها را بر روی دیوار نصب شده احتمال دارد در مبارزه با اجرای حرکات دفاع شخصی فرد به این وسایل برخورد کند که مسلما باعث آسیب ورزشکار خواهد شد یا کیسه بوکس یا تخته جاکوار که معمولا در سالن ها موجودند که در صورت جدا شدن از محل خود اگر بر روی ورزشکار بیفتند احتمالا باعث شکستن گردن و ستون فقرات و یا سایر اندام ها خواهند شد. مربی یا مسئول سالن، وظیفه دارد محیط مناسب از نظر دما و رطوبت مناسب تابش آفتاب و رفع آلودگی های هوا را تامین و شرایط ناگوار را از میان سالن بردارد ولی متاسفانه چون اکثر سالن های رزمی در زیر زمین های کوچک تشکیل می شود. علاوه بر عدم روشنایی مناسب و دستگاه های حرارتی مناسب و کافی از دستگاه های تهویه خوب نیز برخوردار نیستند. به طوری که در این نوع سالن ها اولین چیزی که توجه مراجعه کننده را جلب می کند. بوی شدید عرق و لباس ها و احتمالا دستشویی موجود در سالن است و یا کف سالن اغلب کاشی و یا تخته کوبی شده است که داشتن چاله ها یا بیرون آمدن تخته ها و کاشی ها از جای خود یا وجود حفره های هدایت آب به فاضلاب یا سراشیبی در صورت افتادن باعث صدمات شدیدتر به چاها می شود. البته در سالن های تخته کوبی شده برآمدگی قسمت های کوچکی از تخته ها بلافاصله پاها را زخمی کرده و در شرایط وخیم تر موجب در رفتگی یا شکستگی پاها می شود.
در مسابقات کاراته در مبارزه و کاتا علاوه بر یک داور وسط چند داور کنار نیز دقیقا در گوشه های داخلی تاتمه می نشینند که در کنار خود تخته های مخصوص امتیاز را درون جعبه های این تخته ها دارند که خود این داوران و صندلی های آنان بسیار خطرناک است چه برسد به تخته های امتیاز و جعبه های آن این در حالی است که به میز منشی و داوران یدک در کنار زمین مسابقه یا زنگ اعلام تایم مسابقه و دیگر وسایل و تجهیزات کنار تاتمه اشاره ای نمی کنیم.
آشنایی ورزشکار با آسیب های ورزشی
وظیفه مربی این است که به ورزشکار آموزش دهد که چگونه میشود از صدمات و حوادث پیشگیری کرد و باید در این راه جدی باشد. باید به ورزشکار آموزش دهد که در این ورزش چه خطراتی معمول است چه اقداماتی می تواند انجام دهد که از بروز این خطرات کاسته شود. موفقیت این اقدامات پیشگیرانه بستگی کامل به همکاری ورزشکار دارد. باید به ورزشکار آموزش داد که اقدامات پیشگیرانه نیز جزئی از ورزش است و انجام آن مستلزم همکاری است بایستی به آنها آموخت که مواظب سلامتی خود و دیگران باشند. مثلا باید یاد داد که در قسمت های بدون رفت و آمد سالن از سلاح های سرد استفاده کنند و یا به هنگام آموزش و تمرین نانچکو مراقب نفرات مقابل و لامپ ها و شیشه های اطراف و خود و دیگران باشند یا گیره باند مچی را که فوق العاده تیز و برنده است در سالن کم نکنند یا حداقل گیره ها را با چسب عوض کنند تا هیچ خطری برای اطرافیان و خود ورزشکار نداشته باشند.
آمادگی جسمانی
اگر آمادگی جسمانی یک ورزشکار کم باشد احتمال بروز آسیب و صدمه بسیار زیاد است. اما اگر ورزشکار از آمادگی خوبی برخوردار باشد این خطرات را به حداقل خواهد رساند. مربی باید بر اهمیت آمادگی جسمانی و کاربرد آن در ورزش و پیشگیری از آسیب دیدگی تاکید کند. مثلا اگر ورزشکاران گرم کردن بدن را به عنوان بخش لاینفک مسابقه یا جلسه تمرینی می دانند گرم کردن کمک می کند تا بدن و افکار رزمی کار برای مسابقه یا تمرین آمادگی کامل داشته باشد. این گونه ورزشکاران اعتقاد دارند که گرم کردن بدن نه تنها به سطح نمایش حرکات آنها کمک می کند بلکه از آسیب دیدگی نیز جلوگیری می کند.
ظاهرا بالا رفتن درجه حرارت عضلات برای کسب بالاترین حد توان ورزشی لازم است اگر چه افزایش حرارت داخلی بدن نیز به عنوان یک معیار مطرح است. وقتی بدن گرم است ورزشکار با کارایی، اطمینان و میزان قدرت بیشتری به فعالیت می پردازد. برخی از مزایای آن گرم کردن بدن شامل افزایش حداکثر اکسیژن دریافتی- کاهش اکسیژن مورد مصرف یک فعالیت و افزایش سرعت انتقال جریان عصبی- عضلاتی خاص می باشد. ضمنا گرم کردن از نقطه نظر روانی موجب می شود ورزشکار بر روی حرکتی که قصد انجام آن را دارد، تمرکز و توجه بیشتری داشته باشد. روش گرم کردن ورزشکار در ورزش های رزمی بیشتر به تاثیرات ذهنی، خرافات، نفوذ مربی یا آن چه که به عنوان گرم کردن انجام داده و در مسابقات موفق هم مبتنی است، بستگی دارد. شدت و برنامه گرم کردن بر اساس سطح آمادگی ورزشکار و نیازهای ویژه تنظیم می شود. برای نمونه یک ورزشکار کاملا آماده با توان ورزشی بالا ممکن است به منظور اجرای حداکثر توان بالقوه خود نیاز به 20 تا 30 دقیقه گرم کردن نسبتا شدید داشته باشد. خلاصه ای از یک برنامه گرم کردن عبارت است از کشش اولیه، دویدن آرام یا درجا، کشش عضلات با کمی فشار در مرحله آخر.
اگر ورزشکار در شرایط آب وهوایی طبیعی به گرم کردن بدن بپردازد و به مرحله عرق کردن برسد این خود می تواند نشانه رسیدن بدن به درجه حرارت دلخواه باشد. هرگاه که آمادگی جسمانی ورزشکار کم باشد خطر بروز آسیب به شدت افزایش می یابد. مگر در مواردی که ورزشکار از توانایی تحمل ( عضلانی ، قلبی و تنفسی ) و انعطاف پذیری بالایی برخوردار باشد.
وظایف مربیان
همه مربیان در کلاس های رزمی بدون استثنا مسوول حفظ سلامت هنرجویان هستند بنابراین به کار بردن نکته های زیر برای مربیان به کم شدن این خطرات کمک می کند.
- معاینه پزشکی پیش نیاز شرکت در کلاس های رزمی باشد و هیچ هنرجویی نباید در برنامه تمرین رزمی شرکت کند مگر اینکه وضعیت بدنی او اجازه دهد.
- برنامه آمادگی مناسب متناسب با رشته ورزشی باید انجام گیرد.
- حضور یک پزشک یا پزشکیار در کلاس های رزمی به خصوص هنگام مسابقات، مبارزه ها و مسابقات سلاح های سرد ضرورت دارد.
- قبل از برنامه های تمرینی، هنرجویان باید بدن خود را به خوبی گرم کنند زیرا بسیاری از آسیب ها به علت گرم کردن رخ می دهد.
- ارائه گواهی پزشکی بعد از آسیب دیدگی باید شرایط لازم برای شرکت مجدد در تمرین باشد.
- از انجام دادن کارهای غیر بهداشتی از جمله ( پوشیدن لباس، استفاده از محافظ دهان یا لثه ، کلاه ایمنی و .. ) دیگر نوآموزان ممانعت کنید.
- نوآموزان را تشویق کنید تا بعد از کلاس و تمرین ورزشی دوش بگیرند.
- حتی المقدور باید برای هنرجویان مبتنی و یا آنها که نمی توانند در برنامه های عمومی کلاس شرکت کنند برنامه ویژه ای پیش بینی کرد و آنها را تشویق کرد تا در برنامه های جبرانی یا تعدیل شده شرکت نمایند.
- از اجرای فعالیت هایی که بیش از حد توانایی هنرجویان است و آنها را تحت فشار بیش از حد قرار می دهد خودداری کنید.
- بعد از تمرین و ورزش با حرکات کششی و آرام ضربان قلب و تعداد تنفس را آرام کرده و کم کم به حالت اولیه بر گردید.
11-به هنگام تمرین مبارزه از کفش استفاده نکنید.
12-به هنگام تمرین و مبارزه و مسابقه از وسایل شخصی مانند انگشتر، ساعت و عینک استفاده نکنید.
13- هنگام تمرین سلاح های سرد از مشابه های تمرینی مثل شمشیر چوبی، نانچکو پلاستیکی و .. استفاده کنید.
14- به حرکات و تمرینات و طرز استفاده از وسایل هنرجویان نظارت داشته باشید.
15- ورزشکاران را در دسته های و گروه های مشخص از نظر فیزیکی و مهارتی در فاصله مناسب از هم بچینید.
16- محوطه تمرین باز و فاقد هر گونه مانعی باشد.
17- همیشه کمک های اولیه یا لوازم کافی در دسترس باشد.
18- رهبری و مربی گری خوب باید وجود داشته باشد تا هنرجویان بتوانند در فعالیت های رزمی شرکت کنند و ضمن تامین سلامت خود از شرکت در آن لذت ببریند.
بهداشت سالن ها یا باشگاه های ورزشی
مربیان باشگاه های ورزشی باید حداکثر اطلاعات را جهت استفاده از امکانات باشگاه و جنبه های بهداشتی آن در اختیار داشته باشند تا بتوانند به وظایف خود عمل کنند. در حقیقت باشگاه باید طوری مجهز باشد که امکان وقوع هیچ گونه خطر جسمی – روانی- اخلاقی برای هنرجویان آن باشگاه وجود نداشته باشد.
- کف سالن های ورزشی باید همیشه خشک نگه داشته شود تا از لغزندگی پای ورزشکار جلوگیری شود.
- سالن های ورزشی باید از حداکثر روشنایی در روز و روشنایی در شب برخوردار باشند.
- باشگاه باید به اندازه کافی رختکن و دوش آب سرد و گرم برای استحکام ورزشکاران بعد از تمرین و ورزش داشته باشد.
- باشگاه ورزشی باید به اندازه کافی کپسول آتش نشانی و جعبه کمک های اولیه داشته باشد.
- باشگاه باید دارای تهویه مناسب باشد.
- حتی الامکان فاصله آینه ها تا سالن مناسب باشد تا در صورت عدم تعادل یا برخورد دو ورزشکار به یکدیگر هیچکدام از آنها به آینه برخورد نکنند.
- وسایل اضافی یا وسایل بدنسازی و سلاح های سرد از محل تمرین فاصله داشته باشند.
- بهتر است سالن رزمی مجهز به تشک مخصوص رزمی باشد هم چنین اگر تشک ها یک تکه نیستند باید مراقب بود که بین تشک ها فاصله نباشد.
- از سالم بودن وسایل و سلاح های سرد مطمئن شوید و مرتبا آنها را کنترل کنید.
منبع : مجله ورزش شماره 221
