تاریخچه و قوانین بسکتبال

بسکتبال

پیـدایش بسکتبال در جهان و ایران

       قبل ازاختراع رسمی ورزش بسکتبال ، ورزش هایی بوده اند که شباهت زیادی به بسکتبال  داشته اند . در قرن دهم قبل از میلاد بازی به نام «پوک – تا –پوک » در قبایل او لمک مکزیک رواج داشت که در آن از حلقه و توپی شبیه به بازی بسکتبال امروزی استفاده می شد. پوک- تا – پوک به عنوان یک جشن مذهبی شناخته می شد. توپ بازی از برگ و ساقه گیاهان مقدس ساخته شده بود و حفره هایی به منزله سبد وجود داشت و در اطراف زمین مجسمه خدایان آن زمان تعبیه شده بود . در قرن شانزدهم نوعی بازی شبیه به بسکتبال به نام «اولامالتیزلی» در میان آزیک های مکزیک رایج بود . در این بازی بازیکنان بلاش می کردند توپ لاستیکی توپری را وارد یک حلقه سنگی نمایند و بازیکن برنده می توانست تمام لباس های تماشاچیان را تصاحب کند و کاپیتان تیم مغلوب اعدام می شد.

     در سال 1891میلادی به منظور فعال نگه داشتن ورزشکاران بیسبال و فوتبال آمریکایی مربی یکی از تیم های ورزشی در ایالات ما سوچوست آمریکابازی بسکتبال را ابداع کرد . آقای جیمزنی اسمیت عقیده داشت که در فاصله بین فصل  فوتبـال و بیسـبال ورزشکاران از فرم دلخواه خــارج مــی شوند و مدتی طول می کشد تا دوباره به آمادگی جسمانی مورد نظر برسند . برای رفع این مشکل او دو سبد را به دیوار سالن سرپوشیده ورزشی محله اسپرینگ فیلد وصل کرد و بازیکنان را در دو دسته به بازی وا می داشت . هدف در این بازی این بود که هر دسته توپ را به نحوی که ممکن بوده داخل سبد رو به روی خود جای دهد. در کنار سبد ها نردبانی آماده بود تا توپ گل شده را از سبد بیرون آورند و دوباره آنرا به جریان بیندازند. تعداد بازیکنان هر تیم از نصف حاضران در سالن تشکیل می شد و محدودیتی د رکار نبوده و هر تیم می توانست از 3تا 40بازیکن تشکیل شود و بعد از مدتی تعداد بازیکنان هر تیم به 9 نفر وسپس به 7 نفر و بالاخره در سال 1897به 5 نفر رسید . در سال 1936قانون وضع گردید .

     این ورزش در سال 1314شمسی توسط فریـدون شریف زاده که در آن زمان در کشور ترکیه دانشجو بود به ایران شناسانده شده و ابتدا در کالج البرز رواج یافت و در سال 1948تیم بسکتبال کشورمان در المپیک لندن شرکت کرد .

بسکتبال

1- تعداد کل بازیکنان : 12نفر

2- بازیکنان داخل زمین : 5نفر

3- تعداد کل داوران : 6نفر ( سرداور – داور – منشی – وقت نگهدار – 30ثانیه – تابلو) – در قانون جدید بسکتبال 3 داور در وسط کار قضاوت عهده دارند.

4- اندازه تخته : 180در 105سانتی متر

5- اندازه زمین : طول 28متر – عرض 15متر

6- شکل و اندازه حلقه : کروی و قطر آن 45سانتی متر

7- مقدار باد توپ:

الف) از ارتفاع 183سانتی متری به طرف زمین انداخته شود تا 124 سانتی متر بالا می آید .

ب ) از بالای سر دو دستی به پایین انداخته شود و تا قسمت سینه بالا بیاید.

8- وزن و رنگ توپ: کمتر از 600گـرم و بیشتـر از 650 گرم نـیسـت . رنگ آن قـهـوه ای یا نا رنجی و غیره می باشد .

9- محیط توپ : 75تا78سانتی متر

10- شروع بازی : توسط سر داور بین دو نفر از هر تیم از وسط زمین به بالا انداخته می شود . ( جامپ بال ) و تا آخر بازی جامپ بال به طور نوبتی است .

11- زمان بازی : 4 پریود 10 دقیقه ای خواهد بود.

12- تعداد استراحت : بین پریود ها 2 دقیقه استراحت و بین پریود 2و 3 پانزده دقیقه استراحت و درپریود اول و دوم دو استراحت و وقت اضافه یک استراحت یک دقیقه ای و پریود سوم و چهارم 3 استراحت یک دقیقه ای .

13- ارتفاع حلقه تا زمین : 05/3 متر

14- تعداد تعویض : آزاد می  باشد .( با اجازه داور )

15- شماره بازیکن : از 4 الی 15

16- طریقه انداختن توپ از خارج ( اوت) : توپ را بعد از گرفتن از داور از محل خطا درپشت خط به داخل زمین می اندازیم ( البته تا یک متر جلوتر و عقب تر اشکال ندارد .)

17- خطای تیمی  : در هر پریود 4 خطا و به ازای خطای بعدی در هر جای زمین به تیم مقابل 2 پرتاب داده می شود . در صورت مالک توپ بودن .

18- اخطار : داور دست را مشت کرده و با انگشت شست به بازیکن یا تیم خاطی نشان می دهد .

19- فاصله نقطه پنا لتی تا تخته 80/5 متر .

20- اخراج و جریمه آن : دیسکالیفه- دو پرتاب و مالکیت توپ از کنار نیمه زمین و در موقع پرتاب هیچ کس زیر حلقه قرار نمی گیرد .

21- خطای غیر ورزشی ( خطای عمد ) : 2 پرتاب و مالکیت توپ، که شروع بازی از کنار خط وسط زمین ( نیمه زمین )توسط تیم پرتاب کننده انجام می گیرد و در موقع پرتاب پنالتی هیچ بازیکنی اطراف ذوزنقه نباید باشد .

22- بازی مساوی و وقت اضافی : بازی مساوی ندارد – با یک 5 دقیقه برنده مشخص خواهد شد و در صورت مساوی 5 دقیقه دیگر اضافه می شود . و در وقت اضافی هر تیم یک استراحت می تواند در خواست کند .

23- خطای فنی ( تکنیکال فول) :

الف) داخل زمین : یک پرتاب و مالکیت توپ از کنار خط وسط زمین

ب ) نیمکت : 2 پرتاب و مالکیت توپ از کنار خط وسط

24- به جای بازیکن اخراجی ، یک بازیکن می تواند وارد زمین شود .

25- جریمه خطای داخل قوس 2 پرتاب و خارج از قوس 3 پرتاب می باشد . اگر بازیکن در حال پرتاب باشد .

26- فقط مربی مجاز است سر پا ایستاده و بازی را کوچ کند هر کدام از مربیان می توانند به شرط اینکه از اول تا آخر بازی همان مربی بازی را کوچ کند.

27- هر زمانی که کاپیتان زمین راترک می کند مـربی بایـد کاپیتـان زمین را معرفی کند و پرتاب های پنالتـی که نفر پرتاب کننده مشخص نیست مـربی باید تعیین کند .

28- فقط پریود اول با جامپ بال آغاز می شود. پریود های دیگـر وقت اضافی با مالکیـت تناوبی یا نوبتی آغاز می شود . شروع پریود ها از رو به روی میز منشی همانند مالکیـت خطای دیسکالیفه یا غیر ورزشی اجرا خواهد شد که به هر دو زمین می تواند پاس دهد .

29- اگر تیمی در یک پریود 4 خطا داشته باشد و مالک توپ هم باشد اگر خطا کنند به تیم مقابل 2 پرتاب داده نمی شود .

30- قبل از مسابقه ، تیمی که روی هر تختـه و حلقه تمرین کند ، موقع بازی هم باید روی همان تختـه و حلقـه گل بزند .

31- یک تیم می تواند 8 ثانیه توپ را در داخل زمین خود نگه دارد .

32- یک تیم می تواند در کل زمین 24 ثانیه توپ را نگه دارد.

33- بازیکنان یک تیم می توانند به مدت 3 ثانیه در محوطه ذوزنقه حریف باشند ولی اگر مالک توپ در این محل با توپ فعال باشد تا 5 ثانیه خطا می باشد .

الف) در موقع پنالتـی ( یک پنالتی حذف می شود) .

ب ) در موقع پرتـاب اوت (توپ برای حریف می شود) .

ج ) نگه داشتن توپ (توپ  برای حریف می شود در صورتی که بازیکن مالک توپ تحت فشار باشد ) .

34- در موقع انداختن توپ از پشت خط عرضی ، می توان توپ را از بالای تخته به داخل زمین پرتـاب کرد.

35- در موقع پنالتی ، 3 نفر از تیم دفاع کننده و 2 نفر از تیم حمله کننده اطراف ذوزنقه می ایستد ( یک در میان در جای مشخص )

36- مکان مربی : قبل از 5متر مانده به نیمه خط طوی

37- برخورد توپ به خط ، اوت می باشد .

38- اگر توپ را قبل از برخورد به زمین در خارج از خط روی هوا بگیریم ، اوت نمی باشد .

39- برای تمامی بازی ها میزبان یا تیمی که در برنامه مسابقه اول آمده در نیمکت سمت چپ منشی و حلقه سمت چپ منشی برای گرم کردن قرار می گیرد .

40- چنانچه پرتاب کننده توپ از اوت تخلف انجام دهد مالکیت نوبتی آن تیم از بین می رود . ولی اگر قبل از رها کردن توپ هر کدام از تیم ها ( مدافع مهاجر ) خطا انجام دهد جریمه خطا اعمال و مالکیت نوبتی  همچنان باقی است .

41- اگر هر کدام از بازیکنان از زیر و داخل سبد توپی را در بالای سبد لمس نماید تخلف محسوب می شود و توپ زمانی داخل سبد است که قسمتی از آن وارد سبد شده باشد.

42- اگر زمانی که بازیکن 5 خطا یا دیسکالیفه می گردد حداکثر تا 30 ثانیه تیم باید جایگزین را به زمین بفرستد. اگر به عقیده داور دلیل موجهی برای دیر کردن نباشد خطای فنی برای مربی اعلام و در جدول B  ثبـت می گردد.

43- هر توپی که به طرف حلقه ( شوت یا سه گـام ) نشانه گرفته شود و بازیکن تیم مقابل خطا کند . داخل قوس 2 پرتاب و خارج از آن 3 پرتاب داده می شود .

44- کرونومتر زمانی شروع به کار می کند که توپ را یک نفر در داخل زمین لمس کند ( توپ های جامپ بال یا شروع بازی – توپ های اوت ( خارج ) – توپ های بعد از آخرین پنالتی که گل نشود وقت مرده محسوب می شود ) .

45- موقع پرتاب

موارد خطای فنی

1- از حلقه آویزان شدن

2- صدا های ناشایسـت از طرف بازیکنان ذخیره

3- خروج مدافع از زمین ، زمانی که مالک توپ قصد انداختن توپ به داخل زمین را دارد.

      تـــذکـــر :

B: یعنی ذخیره خطا کرده و جلوی نام مـربی آن را می نویسیم.

C: یعنی مربی خطا کرده و جلوی نام خودش آن را می نویسیم.

3 تا B و 2 تا B و یک C و یا 2 تا C یعنی اخراج مربی از زمین .

خطاهای نیمه

پاس دادن توپ از زمین حریف به زمین خودی می باشد که در محل خطا انداخته می شود ( خط طولی یا عرضی )

1- در قانون جدید ، جامپ بال فقط در پریود 1 صورت می گیرد . در تمام وقت بازی بهطور نوبتی به تیم ها واگذار می گردد. بدین صورت که توپ اول را هر تیمی صاحب شد مالکیت جامپ بال بعدی به نفع دیگری می باش و تا آخر بازی به شکل نوبتی انجام می گیرد .

2- تایم اوت : در هر پریود 1و 2 هر تیم از 2 تایم استراحت استفاده می نماید . حالا می تواند هر دو در پریود اول و یا پریود دوم و یا هر پریود یک تایم اوت استفاده نماید .

3- در پریود 3 و 4 هر تیم می تواند از سه تایم استفاده نماید ، خواه در پریود 2 ویا در پریود 4 یا در هر دو پریود استفاده نماید .

4- اگر روی بازیکنی که در حال شوت زدن هست خطا شود و توپ گل شود پرتاب تعلق نخواهد گرفت و موارد بالا قراردادی می باشد .

5- تخلف 3 ثانیه نخواهد گرفت و موارد بالا قراردادی می باشد .

6- تخلف 3 ثانیه زمانی اعلام می شود که کنترل توپ زننده توسط همان تیم در داخل زمین حمله را در اختیار داشته باشد .

7- هشت ثانیه هم مانند 24 ثانیه ادامه دارد . تمامی شرایط برای ادامه 24 ثانیه یا شروع مجدد 24 ثانیه هم قابل اجرا می باشد .

8- اگر توپ برای شوت از دست بازیکن رها شود و بوق 24 ثانیه به صدا در آید پس توپ به حلقه برخورد کند هر کدام از تیم ها ریباند کنند ادامه بازی و 24 ثانیه  جدید را برای آن تیم در نظر می گیریم و اینکه توپ به حلقه برخورد نکند و تیم مدافع کنترل قطعی و سریع آن را به دست آورد ادامه بازی خواهد بود.

9- هر کدام از بازیکنان دو خطای غیر ورزشی انجام دهد از بازی دیسکا لیفه خواهد شد و در جدول بعد از نوشتن دو تا پس در خانه های  خالی حرف D   را می نویسیــم .

10- جریمه خطای فنی برای بازیکن چه ذخیره و چه داخل زمین دو پرتاب با مالکیت خواهد بود.

11- اگر بازیکنی برای گول زدن داور برای اعلام خطا ، خود را روی زمین بیاندازد و یاحرکت دیگری انجام دهد که داور را گول بزند خطای فنی خواهد داشت .

12- فقط سر داور و داور جدول را امضا ء می نمایند . نیازی به امضای سایر اعضای میز اعم از منشی ف وقت نگهدار ، کمک منشی و مسئول 24 ثانیه نمی باشد . فقط اسامی آنان را در جدول نوشته می شود.

13- اگر یک بازیکن تصادفاً به حلقه خود گل بزند  و دو امتیاز محسوب و در جدول امتیاز به نام کاپیتان تیم حرییف ثبت می گردد و اگر بازیکن عمداً به حلقه خو گل بزند گل محسوب نبوده و تخلف محسوب می شود.

14- در نیمه اول هر تیم می تواند از دوتایم استراحت و در نیمه دوم از سه تایم استراحت و در هر وقت اضافی از یک تایم استراحت استفاده نماید .

15- یک تیم باخت فنی دریافت کند ( تا 15 دقیقه از زمان شروع بازی برابر برنامه 5 نفر کامل در زمین حاضر نباشد ) بازی به نفع حریف 0- 20 واگذار می شود . تیمی که باخت فنی بگیرد صفر امتیاز  می گیرد و اگر بازی با هر نتیجه ای تمام شود برنده 2 امتیاز و بازنده یک امتیاز را می گیرد

16- اگر در زمان ما بین پریود اول و دوم ، دوم و سوم ، سوم و چهارم و وقت های اضافی خطای فنی برای هر کدام از اعضای تیم اعلام می شود.جریمه آن دو پرتاب با مالکیت خواهد بود .

مینــی بسکتبـــال

1- تعداد بازیکنــان : 10 نفر و هر نفر می بایست 2 پریود ده دقیقه ای حتماً بازی کنند .

2- زمان بازی : 4پریود 10 دقیقه ای روان  می باشد که هر بازیکنی باید دو پریود بازی کند و دو دقیقه آخر زمان با سوت داور می خوابد .

3- قطر توپ و حلقه : محیط توپ بین 68تا 72 سانتی متـر و قطر حلقه 45 سانتی متر

4- ارتفاع حلقه تا زمین : 60/2متر

5- امتیاز تیم ها : برنده 2 امتیاز – باخت 1 امتیاز

6- لبه پایین تخته تا زمین و طول و عرض آن : 35/2 متر و طول 20/1متر و عرض آن 90 سانتی متر  می باشد .

7- ابتداز بازی اگر تعداد  نفرات یک تیم کمتر از 10 نفر باشد تیم با باخت فنی بازنده است .

8- خطای فنی و دیسکالیــفه وجود ندارد .

9- پرتاب 3 امتیازی و خطای 8 و 24 ثانیه وجود ندارد .

10- زمانی که بازیکنی آسیب دیده و 5 خطا شد با تشخیص ناظر مسابقات یک نفر از دو بازیکن ذخیره وارد زمین می شود .

11- برخورد توپ به اطراف تخته اشکا ل ندارد ولی به پشـت تختــه اگر بـرخورد کنـــد تـوپ بـرای حــریف می شود.

12- در پریود 1 تیم بایستی حتماً در جا دفاع نماید . اگر بازیکن بیرون 2 امتیازی روی حریف دفاع انجام دهد 2 پرتاب آزاد دارد .

13- در پریود 2 تیم بایستی حتماً دفاع یارگیری انجام دهد ، در این پریود اگر تیم دفاع در جا انجام دهد و 5 ثانیه مهاجم با توپ باشد و مدافع روی آن نباشد دو پرتاب آزاد به تیم مهاجم تعلق می گیرد .

14- در پریود 3 و4 دفاع آزاد می باشد.

15- در طول مسابقه چنانچه برای بازیکن تیم اتفاق رخ دهد و تعداد آنها کمتر از 10نفر برسد کمیته فنی که متشکـــل از ناظر فنی و سر پرست فنی و نماینده مربیان می باشد در این باره تصمیم می گیرند.

16- تیم برنده 3 امتیاز و ساری 2 امتیاز و بازنده 1 امتیاز

ترسیم زمین بسکتبال

         مراحل ترسیم

الف ) علامت گذاری چهار گوشه اصلی زمین از طریق فرمول محاسبه قطر

ب ) ترسیم اضلاع زمین

ج ) ترسیم خطوط دالان پرتاب آزاد

– از وسط خط عرضی ، سه متر به چپ و سه متر به راست ، جدا و علامت گذاری می شود.

– از وسط خط عرضی ( لبه داخلی ) و عمود بر آن خطی فرضی به طول 80/5متر جدا و  علامت گذاری  می شود.

– از نقطه 80/5متری ، خطی موازی با خط عرضی و به طول 60/3متر ( 80/1متر به چپ و 80/1متر به راست ) رسم می شود.

– چهار نقطه ی به دست آمده طوری به هم وصل می شود که عرض خطوط جزو داخل محوطه باشد .

د)  ترسیم خطوط محل ایستادن بازیکنان در کنار دالان

                  پرتاب

      از لبه ی خارجی ساق ذوزنقه بر روی هر یک از ساق ها ، 75/1متر جدا شود و خطی به طول 10سانتی متر و عرض 5 سانتی متر ، بعد از فاصله 75/1متری رسم شود ( در هنگام پرتاب آزاد ، هیچ یک از بازیکنان حق ایستادن در این محدوده را ندارد ).

     بعد از خط ترسیم شده ی قبلی ، فاصله ای را به طول 85سانتی متر ، باید مشخص کرد و آن را با خطی به طول 10 سانتی متر و عرض 5 سانتی متر محدود نمود . این مکان ، محل ایتادن بازیکنان مدافع است .

     بعد از خط 85سانتی متری باید فاصله ای به اندازه ی 30 سانتی متر جدا شود و خطی به طول 10 سانتی متر و عرض 5 سانتی متر ترسیم گردد. این مکان ، خنثـــی است .

     بعد از منطقه ی خنثــی ، باید دومنطقه ی دیگر به طول 85 سانتی متر رسم شود که طول آن 10سانتی متر و عرض آن 5 سانتی متر است .

      ه ) ترسیم دایره ها : به مرکز خطوط 3 متر و 60 سانتی متر ( منطقه پرتاب آزاد ) دایره ای به شعاع 80/1 متر رسم شود به طوری که نیمه ی بیرونی دایره ( به طرف وسط زمین ) تو پر و نیمه ی داخلی دایره ، نقطه چین باشد.

خطوط ترسیمی جزو داخل دایره هستند .

      و) ترسیم منطقه ی سه امتیازی : از وسط خط عرضی ( لبه ی داخلی ) ، خطی عمود فرضی به طول 5/157 سانتی متر جدا شود که انتهای این خط مرکز حلقه است . از لبه ی داخلی خط عرضی و بر روی خطوط طولی ، فاصله ای به طول 5/175 سانتی متر جدا شود.

– سه نقطه طوری با نخ به هم وصل شوند که هر دو خط طولی را قطع کند و از مرکز فرضی حلقه بگذرد .

– به مرکز حلقه ، نیم دایره ای به شعاع 25/6 متر رس شود به طوری که نخ را در دو نقطه قطع کند.

– از نقطه ی تماس نیم دایره با نخ ، خطی بر خط عرضی زمین عمود شود تا منطقه «سه امتیازی »ترسیم شود جزو منطقه سه امتیازی محسوب می شود. همچنین منطقه سه امتیازی باید با رنگ دیگری ترسیم شود.

     ز) خط وسط : موازی با خطوط عرضی و از وسط خط طولی ، خطی به عرض 5 سانتی متر ( 5/2 سانتی متر در یک نیمه 5/2 سانتی متر در نیمه ی دیگر ) ترسیم می کنیم . از نقطه ی وسط خط ، دایره ای به قطر 3 متر و 60 سانتی متر رسم می کنیم که دایره محل شروع بازی در بسکتبال است .

                              توجه : عرض خطوط ترسیمی 5 سانتی متر است و جزو بازی نیست .

             رسم دایره ها

      کلیه دایره ها باید دارای شعاع 80/1متر باشد که دایره ی وسط به مرکز زمین و به صورت خط پر و دوایر دالان پرتاب آزاد به مرکز وسط خط 60/3 متر است که نیمه ی دایره ی بیرونی با خط پر و نیمه ی داخلی با خط شکسته ترسیــم می شود.

منطقه ی سه امتیازی

      برای رسم منطقه ی 3 امتیازی ، از نقطه ی وسط خط عرضی ( لبه ی داخلی ) یک خط عمود فرضی به طول 5/157 سانتی متر جدا می کنیم که انتهای خط ، مرکز حلقه باشد ( باید توجه داشت که تخته باید حتماً 20/1متر و داخل زمین باشد ).

     سپس از لبه ی داخلی خط عرضی بر روی خطوط طولی فاصله ای به طول 5/157 سانتی متر جدا کــرده ، دو نقطــه ی حاصله در خطوط طولی را با یک نخ بهم وصل می کنیم . این نخ باید از مرکز حلقه نیز بگذرد و خط طولی دیگر را قطع کند. سپس به مرکز حلقه ، نیم دایره ای به شعاع 25/6متر رسم می کنیم که در دو نقطه ، نخ را قطع کند.

     از نقطه ی تماس نیم دایره با نخ ، خطی بر خط عرضی انتهای زمین عمود می کنیم و بدین وسیله منطقه ی 3 امتیازی رسم می شود .

     توجه داشته باشید که عرض خطوط منطقه ی 3 امتیازی جزء منطقه محسوب می شود، یعنی از مرکز حلقه تا لبه خارجی خط منطقه 3 امتیازی 25/6 می باشد ، ضمناً بایستی حتماً منطقه 3 امتیازی با رنگ مشخص دیگری جدا از رنگ خطوط دیگرزمین رسم شود.

خط وسط

      از وسط خط طولی ، خط به موازات خطوط عرضی طوری رسم می کنیم که وسط خط طولی دیگر را قطع نماید و از هر طرف 15 سانتی متر نیز بگذرد .

     توجه : عرض خط وسط که 5 سانتی متر می باشد ، نصف آن در یک طرف و نصف دیگر در طرف دیگر زمین باشد .