آموزش گام به گام بسکتبال (5)
دریبل کردن
دریبل یک مهارت همراه با لمس کردن است نه با دیدن. بازیکنان در بسکتبال باید یاد بگیرند بدون نگاه کردن به توپ در طول زمین دریبل کنند. این کار با متمرکز کردن نگاه روی سبد حریف و زیر نظر داشتن کل زمین (با دید جانبی) هنگام دریبل، به اجرا در میآید. هدف اولیه ازدریبل ایجاد حرکت است که امکان پاس به یک تیمی برای کسب امتیاز، را میدهد. حالتهای عبور از یک مدافع با دریبل برای نفوذ به سمت سبد و حرکت با توپ برای آزاد شدن یار دیگر، فرضهای قابل قبول برای استفاده از دریبل است. دریبل همچنین انتخاب قابل قبول برای جلو بردن توپ در طول زمین هنگامی که یک پاس قابل انجام نیست، حرکت با توپ برای ایجاد موقعیت بهتر برای پاس دادن، اجرای یک نقشه تیمی و خارج شدن از یک دفاع سنگین یا تله حریف، است.
مهارتهای دریبل
دریبل با دست کشیده و خم شدن مچ و انگشتان، انجام میشود. توپ با انگشتان و بخشی از کف دست که در نزدیکی انگشتان است ، کنترل میشود (توپ باید از کف دست و به اصطلاح پاشنه آن دور نگاه داشته شود) انگشتان براحتی باز شده و باید دور توپ را فرا بگیرند (شکل 3- 9). حفظ حداکثر تماس دست با توپ، مهم است. قوانین بسکتبال ایجاب میکند که دست روی توپ قرار گیرد ، دریبل تا موقعی قانونی فرض میشود که دست حالت عمومی خود نسبت به توپ را حفظ کند و برای حمل توپ در زیر آن قرار نگیرد. هنگام شروع دریبل، قبل از حرکت پای محور، توپ باید از دست رها شده باشد. بطور جدی توصیه میشود که دریبل کردن با یک توقّف سریع، خاتمه یابد (شکل 3- 10) این توقف عموماً به عنوان بهترین روش اجتناب از تخلف گامهای اضافی (رانینگ)، آموزش داده میشود در حالی که باعث حداکثر استفاده از زمان و مکان برای پاس و شوت، نیز میشود.
شکل 3- 9
شکل 3- 10
بازیکنان باید از هر دو دست برای دریبل استفاده کنند. به آنان برای افزایش توانایی دریبل با دست ضعیف کمک کنید اما هر زمان ممکن است از دست قوی خود استفاده کنند. آنها در حالی که با فاصله نزدیک دفاع میشوند، باید همواره از دست دور از مدافع برای دریبل استفاده کنند. در اینحال بدن و دست دیگر وظیفه محافظت از توپ را به عهده دارند. آنها باید توپ را پایین و یک طرف بدن نگاه دارند و حالت ایستادن صحیح را حفظ کنند. (شکل 3- 11).
راهبرد در دریبل
دریبل کننده همواره باید با هدف در زمین حرکت کند. این قانون اصلی دریبل است. هنگام دریبل به طرف سبد، دریبل کننده از مدافع عبور میکند. در این حال هدف او استفاده از یک دریبل برای کسب امتیاز است. از زمین زدن توپ بدون تغییر مکان (که انداختن توپ نامیده میشود) باید جلوگیری شود. بهترین زمان برای نفوذ با دریبل، بلافاصله بعد از دریافت پاس است این انتخاب از دریبل بافشار جلوگیری میکند.
شکل 3- 11
راهنمایی کلیدی دیگر، اجتناب از تنگنا هنگام دریبل است. بازیکنان باید از دریبل کردن بین دو مدافع اجتناب کنند و با نگاه کردن به مدافعان و اجتناب از رفتن به گوشههای زمین از قرار گرفتن در تله، خود را در امان نگاه دارند (شکل 3- 12).
بازیکنان باید نیروی حرکت دریبل خود را بالا نگاه دارند و دریبل خود را با یک پاس یا شوت و ترجیحاً بعد از یک توقّف سریع به پایان رسانند. دریبل کننده باید از حرکت مناسب در زمان مناسب استفاده کند و تمام زمین شامل هم تیمیها و مدافعان را زیر نظر داشته باشد.
شکل 3- 12
انواع دریبل
نوع صحیح دریبل باید در زمان مناسب مورد استفاده قرار گیرد. دریبل کوتاه یا کنترلی در نزدیکی دفاع و دریبل بلند یا سرعتی در مکان بازو برای پیشروی با توپ، انتخاب مناسب است.
دریبل کنترلی
دریبل کنترلی یا کوتاه اولین و آسانترین دریبل برای آموزش به بازیکنان است. آنها باید از حالت ایستادن با پاهای جلو و عقب استفاده کنند، در حالی که پای سمت توپ عقب باشد. دست مخالف برای حفاظت از توپ در مقابل مدافع استفاده میشود. از دست نباید برای هل دادن مدافع یا قلاب کردن پشت او استفاده کرد، بلکه کار آن فقط محافظت از توپ است. حالت حرکت بدن نوعی سُر خوردن مشابه حرکت در دفاع است. بازیکنان باید بوسیله دریبل در یک طرف بدن، دور از دسترس بازیکن مدافع و با نگهداری توپ در پایین، آن را حفظ کنند.
دریبل سرعتی
دریبل سرعتی یا بلند در گام بعد آموزش داده میشود. بازیکنان باید توپ را جلو بدن هل داده و در پی آن بدوند و توپ را همواره جلو بدن حفظ کنند. توپ باید بلندتر دریبل شود (نزدیک کمر) تا سرعت بیشتری به دست آید. لازمه سرعت بیشتر، فاصله بیشتر آن با بدن و ارتفاع بیشتر آن در حال هل دادن است.
دریبل با تغییر سرعت
این دریبل با تغییر سرعت همواه است و نوعی حرکت توأم با توقّف و شروعهای متوالی است. هنگام کم کردن سرعت یا توقّف، دریبل کننده باید قدری بدن را راست نگاه دارد تا مدافع آرام شود. در هنگامی که مدافع سرعت را کم کرده یا متوقّف شود، زمان عبور از مدافع است. این نوعی دیگر از حرکت آهسته و سریع، برای گشودن راه و آزاد شدن از مدافع است.
حرکت سر وشانه
این حرکت پیشرفته است و برای عبور از مدافع با استفاده از دست قویتر، دریبل کننده است (شکل 3- 13)
توپ با دستی که دریبل کننده ترجیح میدهد، کنترل میشود. سپس حرکت با فریب در جهت مخالف با حرکت زیگزاگ روی پای مخالف همراه با فریب سر وشانه در آن جهت، ادامه مییابد. آهنگ حرکت توپ با این حرکت حفظ میشود عبور از مدافع از پای جلویی انجام میگیرد. ترتیب گامها راست، چپ، راست (هنگام دریبل سمت راست بدن) است. مزیت این حرکت فریبنده، امکان دیدن دفاع در حال انجام دریبل و عبور از مدافع با دست دلخواه است. شمارهگذاری برای این دریبل برای فرد راست دست بدین صورت است(1) فشار روی پای راست در حال دریبل، (2) فریب به سمت چپ با پا، سر وشانه، (3) برداشتن یک گام بلند با پای راست در حال هل دان توپ به جلو، (4) برداشتن گام با پای چپ و رفتن به سمت سبد.
شکل 3- 13
دریبل ضربدری همراه با قریب بوسیله سر وشانه
این دریبل از انواع پیشرفته است. در این دریبل، توپ با حرکت ضربدری از دست قویتر به دست دیگر منتقل میشود در حالی که دریبل کننده طوری از مدافع عبور میکند که روی او همواره به سمت مدافع باقی بماند. (شکل 3- 14) این حرکت مشابه مهارت قبل آغاز میشود.
شکل 3- 14
دریبل ضربدری پایین نگاه داشته میشود و همزمان با تعویض دریبل، حرکت زیگزاگ از جهت دلخواه به جهت دیگر انجام میشود: ترتیب گامها در حرکت از راست به چپ، راست/ چپ/ راست/ چپ و در حرکت از چپ به راست عکس این حالت میباشد. تعویض دریبل باید هماهنگ با حرکت پاها باشد. دریبل باید قبل از نزدیک شدن بیش از حد مدافع به دریبل کننده، انجام شود. این حرکت همزمان با حرکت سر وشانه است. شمارهگذاری برای فرد راست دست بدین صورت است:
(1) پا، سر وشانه به سمت چپ، (2) برگشت به راست (گام کوتاه)، (3) گام کوتاه با پای چپ همزمان با دریبل ضربدری در جلو بدن از راست به چپ و (4) عبور دادن پای راست از جلو مدافع و رفتن به سمت سبد.
دریبل ضربدری
نام دیگر این دریبل را میتوان دریبل با تغییر جهت، دانست و از حرکتهای اصلی در زمین است.
هنگامی که فضای کافی بین مدافع و دریبل کننده وجود داشته باشد و دریبل کننده دارای سرعت کافی باشد از این دریبل استفاده میشود (شکل 3- 15). در این دریبل، توپ بسرعت و در ارتفاع کم، از جلو بدن با فشار دست عبور داده میشود. مهارت صحیح هل دادن توپ از راست به چپ (یا برعکس) است هنگامی که حرکت زیگزاگ از راست به چپ (یا برعکس) انجام میشود. مورد استفاده این دریبل زمانی است که مدافع برای سد کردن راه دریبل کننده بیش از اندازه به سمت راست دریبل کننده، متمایل شده باشد. به بازیکنان آموزش دهید قبل از زیاد نزدیک شدن مدافع، حرکت خود را انجام دهند.
دریبل با حرکت دورانی سریع
این دریبل که نام دیگر آن گردبادی است، برای حداکثر محافظت از توپ هنگام دفاع با فاصله کم از طرف مدافع استفاده میشود. در حین انجام این دریبل بدن بین توپ و مدافع حفظ میشود همان گونه که در شکل 3- 16 نشان داده شده است.
شکل 3- 15
ضعف این حرکت در آن است که دریبل کننده، در مدتی کوتاه دید خود را نسبت به مدافع و هم تیمیهای خود از دست میدهد و ممکن است در خطر تله جانبی بدون دید یا دفاع دو علیه یک قرار گیرد. کار پا در این دریبل شامل توقّف سریع چرخش پشتی و حرکت زیگزاگ از راست به چپ (یا برعکس) است. همزمان با چرخش ? 270به پشت روی پای چپ (یا راست) دست راست (یا چپ) همراه با چرخش بدن توپ را به دنبال خود میکشد تا چرخش به پایان برسد و اولین گام با پای راست (یا چپ) به زمین برسد. توپ نزدیک بدن نگاه داشته میشود. حرکت کشیدن توپ مشابه کشیدن تپانچه از غلاف است. بازیکنان را وا دارید توپ را محکم نگاه دارند تا از دسترس مدافع یا ضربه او در امان بماند. بعد از اتمام چرخش به عقب، دریبل با دست دیگر ادامه مییابد و زیر نظر گرفتن همه زمین بازی، دوباره حاصل میشود. جهت حرکت از زاویه خود به سمت راست به سمت چپ (یا راست) تغییر میکند، همزمان با این که دریبل از دست راست به چپ (یا برعکس) تعویض میشود.
شکل 3- 16
دریبل کشویی
دریبل کشویی برای عقب نشستن از تنگنای حریف، انبوهی دفاع و یا تله استفاده میشود(شکل 3- 17). هنگام دریبل با دست راست (چپ)، بازیکن باید اقدام به دریبل کشویی کند در حالی که پای چپ (راست) او جلو قرار دارد، سپس با سرعت در یک حرکت سُر خورنده برای آزاد شدن از مدافعان به عقب حرکت میکند. بعد از استقرار مجدد با حفظ فاصله با دفاع، از هر نوع دریبل برای نفوذ و عبور از مدافع، میتوان استفاده کرد. مشخصاً دریبل ضربدری مناسبترین دریبل بعد از دریبل کشویی است.
شکل 3- 17
دریبل از پشت کمر
یکی از محبوبترین دریبلها، دریبل از پشت کمر است. این دریبل برای تغییر دست مطلوب به دست دیگر (ضعیفتر) و عبور از مدافعی که بیش از اندازه به سمت راست(چپ) مایل شده است، به کار میرود. این کار با اندکی تغییر مسیر به چپ(راست) و عبور از سمت چپ (راست) دریبل کننده، انجام میشود. همزمان با جلو گذاشتن پای چپ(راست) توپ از پشت کمر و از راست به چپ (یا برعکس) منتقل میشود و برای ادامه دریبل زیر دست چپ(راست) قرار میگیرد. هماهنگی دریبل و حرکت پا با ترسیم یک حرکت رفت و برگشتی V شکل، انجام میگیرد؛ بازیکنان با یک دست حرکت دریبل به جلو و عقب انجام میدهند در حالی که پای مخالف آن دست جلو قرار دارد. بعد از امکان دریبل به جلو و عقب، میتوان توپ را همزمان با برداشتن یک گام با پای چپ از پشت کمر عبور داد (شکل 3- 18).
شکل 3- 18
دریبل از بین پاها این دریبل برای دوری جستن از دفاع بیش از اندازه متمایل به یک سمت و تعویض دریبل از یک دست به دست دیگر، استفاده میشود. هنگام دریبل کردن با دست راست، میتوان توپ را از بین پاها عبور داد و دریبل را با دست چپ ادامه داد، در حالی که هر کدام از پاها جلو قرار دارد (خصوصاً با جلو گذاردن پای راست). عکس این حرکت برای دریبل با دست چپ قابل استفاده است. توپ پایین نگاه داشته شده و با حرکت سریع و فشار قوی از بین پاها عبور داده میشود. (شکل 3- 19) هماهنگی بین دریبل و حرکت پا را میتوان بدین صورت آموزش داد که بازیکن به آرامی به جلو حرکت کند و در این حال توپ به صورت عرضی از بین پاها عبور داده شود.
شکل 3- 19
نکتههای مورد توجّه مربیان درباره دریبل
• سر خود را بالا نگاه دارید، همه زمین را زیر نظر داشته باشید.
• توپ را با انگشتان و سطح مجاور آن، کنترل کنید.
• هنگام اتمام دریبل، از توقّف سریع استفاده کنید.
تمرینهای تسلط بر توپ پاس دادن دو نفره همراه با حرکت
هدف: آموزش مهارت پاس دادن و دریافت آن در حال حرکت و در مقابل یک مدافع.
تجهیزات: یک توپ و فضایی به قطر 5/4 الی 6 متر برای هر دو نفر.
روش: بازیکنان را در گروههای دو نفره در یک منطقه از زمین سازماندهی کنید؛ یک نفر پاس دهنده و دیگری دریافت کننده.
دریافت کننده به فضای خالی میرود در حالی که پاهایش در هواست، توپ را دریافت میکند؛ توقّف سریع میکند؛ رو به پاس دهنده، حالت تهدید سه گانه به خود میگیرد. پاس دهنده، دریافت کننده بعدی میشود. تمرین شامل تداوم این پاس دادن و دریافت کردن میشود. (شکل 3- 20). تمام قوانین پاس دادن و دریافت کردن آن، تمرین میشود.
شکل 3- 20
پاس دادن به دیوار
هدف: تمرین کنترل توپ فردی و مهارتهای آن بدون کمک هم تیمی.
تجهیزات: یک توپ برای هر بازیکن و یک دیوار یا وسیله برگرداندن توپ.
روش: همه پاسهای اصلی را در مقابل دیوار، میتوان تمرین کرد. یک هدف نیز، میتوان روی دیوار اضافه کرد. «تاس یک» که یک وسیله تجارتی است و کار آن باز گردانیدن هرچه به آن برخورد میکند، است، خصوصاً برای تمرین این مهارت، مفید است. این وسیله با بازگردانیدن توپ، پاس خوبی به پاسدهنده اولیه میدهد و اگر پاس غیر دقیقی داده شود، آن را آشکار میکند. این پاسها باید تمرین شود: سینه، زمینی، بالای سر، بیسبالی و فشاری. به آنها یادآوری کنید که در حالی که پاهایشان روی زمین است پاس دهند و هنگامی که پاهایشان در هوا قرار دارد، توپ را دریافت کنند.
دریبل کردن
هدف: آموزش مهارتهای دریبل.
تجهیزات: یک توپ برای هر صف(حداقل) و نیمه زمین(حداقل)
روش: از آرایش صفی استفاده کنید، چهار صف از بازیکنان در پشت خط زیرین شکل میگیرند. حرکتهای دریبل در یک چرخه، تمرین میشوند. دید بازیکنان روی سبد سمت مقابل، متمرکز میشود.
حالتها:
• دریبل سرعتی: بازیکنان با یک دست به طرف دیگر زمین دریبل میکنند و در بازگشت دست دریبل کننده را عوض میکنند.
• دریبل با تغییر سرعت: بازیکنان با حرکت به سمت مقابل دریبل سرعتی و کشویی را جایگزین هم میکنند و در بازگشت از دست دیگر استفاده میکنند.
منبع: کتاب مهارتها و تمرینهای بسکتبال