یوگا و دوستان
در کتاب های «ارابه خدایان» و «طلای خدایان»، نوشته دکتر فون دنیکن درباره یوگا آمده است : «گذشته ما چیزی غیر معمول و ناشناخته است. این گذشته به هزاران میلیون سال می رسد که طی آن، ما با سفینه نشین های سایر کرات آسمانی، همکاری و مبادلات علمی و عملیداشته ایم …
یوگا یکی از همین علوم کیهانی است که در آسیای میانه به وجود آمده و جریان عظیمی را موجب شده که چکیده آن طی 8 هزار بیت در کتاب «اوپانیشاد» به تدریج در سراسر جهان به خصوص هندوستان نشر و انعکاس یافته است.» با مطالعه این کتاب ها و کتاب هایی از این دست به خوبی می توان به ارزش، اهمیت و قدمت یوگا پی برد؛ ورزشی که به گفته منوچهر شریفی، دبیر انجمن یوگا و رییس آکادمی یوگای ایران، توسط آریایی ها به ایران و هند آمد و سپس در دنیا گسترش یافت.
آقای شریفی! لطفا در ابتدا کمی درباره واژه و تاریخچه یوگا برایمان بگویید.
یوگا واژه ای است که در زبان شناسی به دوران آریایی ها بر می گردد. 5 تا 6 هزار سال پیش وقتی آریایی ها از مناطق مختلف ایران و هندوستان مهاجرت کردند دانشی را با خود به آن سرزمین ها بردند که در واقع نوعی ورزش بود. این ورزش 500 سال قبل از میلاد، یوگا نام گرفت. لغت یوگا در فارسی به معنای یوغ است. یوغ یعنی به سلطه درآوردن و رام کردن و همان چیزی است که در گذشته برای شخم زدن زمین به گردن گاوها می بستند تا گاوها به طور هماهنگ و متعادل حرکت کنند. از لحاظ استعاره ای یوگا به معنی تعادل بین روان و تن است. در واقع تکنیکی ورزشی است که جایگاه آن در پزشکی ذهن و بدن شناخته شده و به عنوان یکی از ورزش ها و تمرین هایی است که برای حفظ تعادل و سلامت کاربرد دارد.
پس ایرانی ها از قدیم الایام با یوگا آشنا بودند ؟
بله! جالب است بدانید اولین فردی که کتاب یوگا را از سانسکریت به عربی ترجمه کرد ابوریحان بیرونی بود. وی کتاب پاتانجلی که پدر یوگا بود و قبل از میلاد مسیح می زیست را در دوران سلطنت سلطان محمود غزنوی تحت عنوان کتاب پاتانجل ترجمه کرد. این کتاب شامل تمرین های علمی، ذهنی، تمرکزی، ریلکسیشن یا وانهادگی است که در کتاب پاتانجل با عنوان یوگاسوترا از آنها نام برده شده است. بنابراین سابقه آشنایی ایرانیان با یوگا بسیار قدیمی است و همان طور که گفتم، از نژاد آریایی ها در هند و ایران نشات گرفته اما در هند پرورش و توسعه یافته و در سال 1800 میلادی نیز به سراسر دنیا صادر شده است؛ به طوری که جهان غرب نیز از بخش های کاربردی، علمی و درمانی یوگا استفاده کرده و از آن بهره می برد.
انجام یوگا چه فوایدی برای افرادی که این ورزش را انجام می دهند، دارد؟
از قدیم گفته اند عقل سالم در بدن سالم است. کارکرد یوگا هم روی ذهن است و هم بدن. یوگا از طریق بدن، ذهن را کنترل می کند. یوگا 5 نوع تمرین و تکنیک دارد؛ تمرین های بدنی، روانی و ذهنی، تمرکزی، هوازی و تنفسی. این 5 اصل، فرد را به سمت تعادل ، آرامش و در نهایت سلامت پیش می برند. به همین دلیل یوگا در دنیای امروز که پز از استرس و اضطراب و مشغله است، به کنترل آرامش انسان ها کمک بسزایی می کند.
این نوع ورزش از نظر سن و جنس منعی ندارد؟
نه! یوگا یکی از ورزش های همگانی یا ورزش برای همه گروه هاست اما این تمرین ها باید زیر نظر مربی و متخصص یوگا انجام شود تا مشکلی برای افراد به وجود نیاید؛ چون برخی تمرین های یوگا که برای گروهی از افراد، مفید است؛ ممکن است برای برخی دیگر مضر باشد.
می توان از یوگا برای کارهای درمانی هم استفاده کرد؟
بله. رویکرد یوگا سلامت نگر است و در تقسیم بندی سازمان جهانی بهداشت، در قسمت پزشکی ذهن و بدن یا تکنیک های هماهنگ سازی این دو قرار دارد و مانند تایچی، چی کونگ، ماساژ و ورزش هایی از این دست کاربرد درمانی دارد. البته این کار یوگادرمانی نیست بلکه مدیریت بیماری ها است و تکنیک هایی دارد که می تواند انواع دیابت، آسم، ام اس و …. را مدیریت کند. به این شکل که فرد بیمار تکنیک هایی را یاد می گیرد که به واسطه آنها بیماری خود را کنترل می کند. یوگا در قسمت های مختلف بدن کاربرد دارد. همان طور که می دانید شعار سازمان جهانی بهداشت در سال 2001، «از بهداشت روان غافل نباشیم و مراقبت کنیم» بود. همان طور که می دانید یکی از راه های رسیدن به بهداشت روان و در نتیجه بهداشت جسم انواع حرکات یوگا است.
یوگا روی تناسب اندام افراد هم تاثیری دارد؟ مثلا افرادی که چاقند و می خواهند لاغر شوند یا بر عکس، می توانند از این تکنیک ها استفاده کنند؟
همان طور که گفتم، یوگا در فارسی به معنای یوغ است و یوغ یعنی تعادل؛ تعادلی که در قسمت های بدن ایجاد می شود. زیرا تمرین های بدنی یوگا که اصطلاحا به آنها آسانا می گویند روی غدد درون ریز بدن اثر دارند. به عنوان نمونه زمانی که افراد روی شانه شان و به طور معکوس می ایستند بر غده تیروییدشان اثر می گذارد. در نتیجه غده تیرویید که نقش مهمی در تناسب اندام دارد تحت تاثیرات مثبت این حرکات قرار می گیرد. گرایش جهان غرب به خصوص خانم ها هم نسبت به یوگا بیشتر به دلیل تاثیر آن بر جنبه های زیبایی، سلامتی و تناسب اندام است. ضمن اینکه یکی از تمرین های یوگا، خواب یوگایی است که شبیه هیپنوتیزم عمل کرده و تمرین هایی جهت تصویرسازی در آن انجام می شود. به عنوان نمونه فردی که چاق است خودش را لاغر تصور می کند، سپس تمرین های بدنی و تنفسی را با ورزش یوگا انجام می دهد و از طرف دیگر با تصور ذهنی روند تناسب اندامش را کنترل می کند.
به نظرم چون یوگا ذهن را مدیریت می کند و به تفکر مثبت وا می دارد همین عامل سبب می شودکه انسان به آنچه که می خواهد برسد. درست است؟
دقیقاً. همان طور که در شعار سازمان جهانی بهداشت آمده یوگا سبب سلامت تن، روان و بهبود روابط اجتماعی می شود. یعنی یوگا نه تنها روی سلامت تن و روان کار می کند بلکه روی سلامت خلق و خوی افراد هم کار می کند. به همین دلیل افرادی که یوگا کار می کنند خلق و خوی بهتری در محیط کار و زندگی اجتماعی شان دارند.
انجام تمرین هایی که گفتید باید چقدر در طول روز یا هفته باشد تا اثردهی لازم را داشته باشند؟
کلاس های یوگا معمولاً دو روز در هفته است و این میزان برای انجام تمرین های یوگا ایده آل است اما یوگا برای افراد پر مشغله هم هست. بنابراین اگر فردی بتواند روزی 10 دقیقه تمرین های ساده آن را انجام دهد از اثرات مثبت آن بی بهره نخواهد بود. این تمرین ها شامل 12 تمرین پشت سر هم بوده و شامل 8 حرکت است که اگر هرکدام 2، 3 بار انجام شود حدود 10 دقیقه وقت افراد را می گیرد. حرکات یوگا معمولا به صورت حرکت های خم به جلو، خم به عقب، خم به طرفین و حرکات معکوس مانند ایستادن روی سر و شانه است. تمریناتی که پاها بالاتر از قلب و مغز و قلب بالاتر از مغز قرار می گیرد. در نتیجه خون بیشتری به مغز می رسد و تاثیرات مثبتی روی سلامت و شادابی پوست و مو و تناسب اندام دارد.
پدیده ورزش
