نوشیدنی های ورزشی

نوشیدنی های ورزشی

بسیاری از ورزشکاران رشته پرورش اندام پس از انجام تمرینات خود علایمی نظیر خستگی مفرط، درد عضلات و احساس ضعف را تجربه نموده اند. بسیاری از این عوارض می تواند نتیجه عدم جایگزینی سریع مایعات و نیز اتلاف املاح معدنی باشد. همچنین مطالعات متعدد گواه آن است که تخلیه ذخایر گلیکوژن عضلات موجب ایجاد حالت خستگی می گردند.

یکی از نقاط کلیدی که بیانگر تاثیر مستقیم تغذیه و مواد مغذی بر عملکرد ورزشی فرد می باشد، وضعیت آب بدن ( هیدراسیون) است. ورزشکارانی که در طی ورزش و یا تمرین خود آب زیادی از دست داده و در شرایط کم آبی ( دهیدراته) قرار دارند، بسیار بیشتر مستعد اثرات منفی ناشی از خستگی شامل نقص در عملکرد و نیز صدمات ورزشی می باشند. از طرف دیگر دفع عرق زیاد به ویژه اگر میزان املاح آن زیاد باشد، می تواند عامل برخی گرفتگی های عضلانی گردد که ورزشکار را در حین تمرین و یا مسابقه با  مشکل رو به رو خواهد نمود. بنابراین یک ورزشکار در هر رشته ورزشی می بایست با مصرف مایعات قبل، در حین و یا بعد از ورزش از کم آبی بدن جلوگیری نماید. لذا این افراد می بایست با تهیه و مصرف نوشیدنی های ورزشی که در حین ورزش قابل مصرف می باشند،این علائم را کاهش دهند. آنچه در این بین از اهمیتی ویژه برخوردار است، اجزاء و ترکیبات این نوشیدنی ها است که در ادامه به شرح آنها می پردازیم:

آب :

بدون شک مهم ترین جزء و بالاترین درصد را در ترکیبات تشکیل دهنده یک نوشیدنی ورزشی دارا می باشد. در واقع آب علاوه بر بازسازی ذخایر آب از دست رفته، بستری مناسب را در جهت افزودن سایر ترکیبات نظیر کربوهیدرات و املاح مهیا می نماید.

کربوهیدرات :

کربوهیدرات در نوشیدنی حین ورزش، عاملی است جهت تنظیم قند خون و به عناون منبع تولید انرژی سریع در عضلات به مصرف می رسد. علاوه بر آنکه دریافت کربوهیدرات موجب صرفه جویی در گلیکوژن عضلات می گردد، نتایج مطالعات متعدد گواه آن است که تخلیه گلیکوژنی عضلات با احساس خستگی در فرد مرتبط است. در بین ترکیبات کربوهیدراتی ، مالتودکسترین و فروکتوز ( قند میوه) ترکیبات بهتری می باشند زیرا بکارگیری برخی پلیمرهای گلوکز نظیر مالتودکسترین در نوشیدنی های ورزشی موجب تسریع در تخلیه معده می گردد و خطر افزایش انسولین و کاهش قند خون را هنگام فعالیت بدنی به حداقل می رساند. از طرف دیگر مصرف کربوهیدرات ها ممکن است با تحریک ترشح انسولین موجب آسیب عملکرد ورزشی فرد گردند. بر این اساس در برخی نوشیدنی ها از ترکیبات کربوهیدراتی نظیر فروکتوز استفاده می شود که تاثیر آن بر ترشح انسولین از قندهایی نظیر گلوکز بسیار کمتر است. بهترین انواع نوشیدنی ها می بایست حدود 4 تا 8 درصد کربوهیدرات در هر صد گرم خود داشته باشند.

 املاح و الکترولیت ها :

جایگزینی الکترولیت ها در طی ورزش در صورتی که فعالیت ورزشی برای مدت زمانی کمتر از 2 ساعت به طول بینجامد، ضروری نیست. لیکن وجود مقادیر اندک از الکترولیت ها به ویژه سدیم اثرات مثبتی بر جذب آب و کربوهیدرات دارد.

د) دمای نوشیدنی :

دمای نوشیدنی ورزشی بهتر است کمتر از دمای محیط ( حدود 22-15 درجه سانتی گراد) باشد.

انواع نوشیدنی های رایج

محصولات پودری :

این محصولات به صورت پودر تهیه گردیده و برای مصرف می بایست پودر را در آب حل کرده و سپس مصرف نمود. مزیت اصلی این قبیل محصولات سهولت حمل و نقل آنها است زیرا در محصولات آماده مصرف حجم زیادی از ظرف محصول را آب به خود اختصاص می دهد.

محصولات آماده مصرف :

این نوشیدنی ها در قوطی ها و ظروف مخصوص بسته بندی گردیده و برای مصرف آنها کافی است درب قوطی را باز نمایید. این محصولات که در بازار کشور انواعی از آنها تهیه و عرضه می گردد، به دلیل سهولت مصرف، مطلوب است. لیکن آنچه که می بایست مورد بررسی قرار گیرد، درصد مواد و ترکیبات موجود در این نوشیدنی ها است زیرا با کاهش و یا افزایش هر یک از ترکیبات، ممکن است میزان و سرعت جذب مایع دچار نقص گردد و این امر با افزایش درصد مواد کربوهیدراتی، املاح غیر ضروری و یا ویتامین ها به وجود خواهد آمد. مصرف چنین نوشیدنی نه تنها برای عملکرد ورزشی یک ورزشکار مفید نخواهد بود، بلکه موجب آسیب آن نیز خواهد شد.

دانش ورزش/ سال بیست و ششم/ مرداد ماه 92