نقش بازی در تربیت کودک

on ژوئن 18, 2023

نقش بازي در تربيت كودك

مقدمه:

بازی یکی از نیازهای اساسی کودکان به شمار می‌رودحتی در تمام مراحل عمرجریان داردوالبته که در دوران کودکی از شدت بیشتری برخوردار است ومهم‌ترین و اساسی‌ترین فعالیت کودک به شمار می‌رود که در عین سرگرم کردن کودک کارکردهای مهم دیگری را داراست که هر یک از این کارکردها به جنبه‌ای از زندگی کودک مربوط می‌شوند که او را برای ورود به زندگی بزرگسالی آماده می‌سازند. از این لحاظ شرایط بازی ، آزادی کودک در بازی ، اسباب بازیهای مورد استفاده کودک و مدت زمانی که به بازی با کودک اختصاص داده می‌شود اهمیت شایان توجهی دارد.

مهم است بدانیم این یک روند است که باید طی شود بطوري که تاهفت سالگي بازي کار کودک محسوب مي شود. اگرفرزند در سنین کودکی خوب بازی نکند نمی تواند خوب تعلیم ببیند.

خداوند نخستین دوره رشد انسان را با بازی همراه کرده است.در اسلام نیزدستور است که فرزندتان را 7 سال رها کنید تا بازی کند . این دستور نشانگر تاثیر بازی در تربیت کودک است بعد می فرماید در 7 سال دوم او را تعلیم دهید و ادب به او بیاموزید و باید فرمانبردار باشد و در 7 سال سوم وزیراینکه می فرماید فرزندتان را رها کنید تا بازی کند منظور این نیست که اصلا به او کار نداشته باشید و او را تربیت نکنید بلکه منظور اینست که خیلی از آموزشهای تربیتی را می‌توان در خلال بازیها به کودک نشان داد و به راحتی کودک را در مسیر درست تربیت نمود زیراکودک در این سن حرف شنوی چندانی ندارد و نمی توان با امر و نهی او را تربیت کرد .

از خلال بازیهای کودک نیز می‌توان به شرایط عاطفی کودک ، احساسات و افکار کودک می‌توان پی برد بنابراين محروم کردن کودک ازاين نيازطبيعي موجب خسارت هاي روحي ورواني است که جبران آن غيرممکن يامشکل است.

بازی وسیله ای برای رشد همه جانبه ی کودک است چراکه بازی انواع واقسام گوناگون داردوهرکدام مناسب با دوره ی سنی کودک است.بازی وسیله ای برای شناخت از خود وشناخت از دیگران است.بازی ارزش آموزشی دارد,کودک پیش از مدرسه خیلی از مسائل راازطریق کاره های عملی یادمی گیرد این یادگیری عملی در ضمن بازی صورت می گیرد.

لذابسیار لازم است که علاوه بروالدین, مربیان نیز به اهمیت بازی در زندگی کودک توجه داشته و شرایط مناسب را برای بازیهای مناسب فراهم سازند.

تعریف بازی وتربیت:

بازی :انگیزه ای درونی است که ازروان کودک تاثیر می گیردونیز برآن تأثیر می گذارد(زیور ورزش–1385-صفحه 24)13

تربیت:عبارتست از پرورش مهارت های مختلف زندگی درکودکان وبرسه عامل:حواس,تخیل وشخصیت فرد اثر می گذارد.

یا در تعریفی دیگر:انتخاب رفتار وگفتار مناسب ایجاد شرایط و عوامل لازم وکمک به شخص موردنظر تا بتواند استعدادهای نهفته اش درتمام ابعاد وجود وبه طور هماهنگ پرورش داده شکوفاسازدوبه تدریج به سوی اهداف وکمال مطلوب حرکت کند. (اميني 1384.صفحه 27)12

تربیت از راه آموزش صورت گرفته واین کار به دوشیوه مستقیم وغیر مستقیم انجام می شود,که طبیعتاً تربیت ازاین طریق غیر مستقیم تأثیر گذارتر است وبر شیوه اول به مراتب ارجحیت دارد.

تعریف بازی از نظراندیشمندان وبزرگان:

زیمل Simmel)):بازی را فرآیندی برای آماده ساختن کودکان جهت ایفای نقش های بزرگسالان به شمار می رود.

هویزینگا(Huizinga),مورخ هلندی:به بررسی مفهوم بازی از دیدگاه اجتماعی پرداخته ومی گوید:بازی عبارتست ازهر گونه فعالیت آزاد که با آگاهی کامل,دربیرون از حیطه زندگی عادی انجام می گیرد وخصوصیات زیر را داراست:

1-غیر جدی2-با علایق مادی پیوند ندارد3-در حدودومرزهای متناسب با خودش محدوداست4- طبق قواعد مشخص انجام می گیرد.

کایواCaillois)):درتوصیف و تعریف بازی شزایط زیر را می گنجاند:

1-فرد آزاد ومسقل باشد2-پایبند به قیود خاصی نباشد3-زسیدن به نتیجه خاصی رادنبال نکند4-مدعی(متظاهر و وانمودگرا)باشد5-ازقواعداز پیش مشخص شده ای تبعیت نکند.

پل ویزP.Weiss)):ضمن بحث وبررسی شرط آزادی و استقلال عمل فرد بازی کننده به این مطلب اشاره می کند که کودک گاه بازی را به زور شروع می کند.

نیومنNeuman)): بازی رفتاری است که مشخصات وشناسه های زیر را داشته باشد:

1-تصمیم درونی برای بازی(یعنی صرفاًبه خواست واراده خود بازی کند).

2-دنیایی از تخیلات خاص(هر کودکی دنیای تخیلی خاصی برای بازی دارد).

3-انگیزش حقیقی(انگیزه های روانی کودک را به بازی وا می دارد).

دوتری و لویس(Daugatrey&Lewis):بازی غالباً به معنای حرکت به کار می رود ویکی از چهار انگیزه بنیادینی است که فعالیت انسان را رهبری می کند.این چهارانگیزه عبارتند از:جنس ,خود,تجمع وبازی

(ورزش وجامعه-1383-صفحه25-26)20

کاپلان در موردتأثيربازي بررشداجتماعي کودک مي گويد :بسياري ازتعاملات فردي کودک پيش دبستاني درچارچوب بازي روي مي دهد ودر روابط کودک با والدين خواهران وبرادران وهم سالانش تأثير مي گذارد.20

ویلیام استون می گوید: بازی غریزه‌ای برای رشد و نمو استعدادها و یا تمرین مقدماتی برای اعمال آتی است.9

امام صادق علیه‌السلام فرموده‌اند: بگذار فرزندت تا هفت سال به بازی بپردازد، در هفت سال دوم به اوادب بیاموز و در هفت سال سوم مراقب او باش

بازي وسيله است نه هدف

عصر حاضر آمیخته ای از پیشرفت علم و تکنولوژی و زندگی ماشینی است و نیازمندی ها، احتیاجات و شرایط جدیدی را برای انسان به وجود آورده است. در همین راستا خانواده ها یا پدیده جدیدی به نام بازی های رایانه ای مواجه هستند که سلامت جسم و روح کودکان آن ها را هدف قرار داده است. هر چند اخیراً بازی های رایانه ای براساس رده های مختلف سنی و از بعد محتوایی تحت نظام (ESRA) قرار گرفته و به منظور راهنمایی و رفاه حال خانواده ها دسته بندی و نشانه گذاری شده اند، اما با این حال تهدیداتی جدی از این ناحیه متوجه کودکان خردسال و نوجوانان می باشد و موجبات نگرانی خانواده ها را فراهم نموده است. بنابراین به منظور کاهش آسیب ها و افزایش اطمینان به خانواده ها ضرورت توجه به نقش بازی و ورزش به عنوان یکی از ابزارها و راه حل های مناسب از سوی خانواده ها انتخاب مناسبی خواهد بود.

آنچه حائز اهمیت است توجه به این نکته است که بازی برای کودک هدف نیست، بلکه وسیله ای است برای پرورش قوای درونی او و آماده شدنش برای سازندگی آینده. دوران بازی کودک بهترین دوران تعلیم و تربیت است. نباید این دوران حساس به بطالت بگذرد، یا اسباب پرورش غیرصحیح کودک را فراهم سازد. اولیا و مربیان از بازی کودکان می توانند برای پرورش صحیح آن ها نتایج ارزنده ای را به دست آوردند. بازی را نباید به صورت بیهوده و سرگرمی محض تلقی کرد، بلکه امریست جدی که برای آینده کودک زندگی ساز است این درست نیست که ما بازی را هدف قرار بدهیم و کودکان را صرفاً به بازی و سرگرمی تشویق کنیم و وسایل بازی را در اختیارشان قرار دهیم. والدین و مربیان با توجه به زندگی آینده کودک و نوع نیازمندی هایش باید بازی های آموزنده و سودمندی را برایش انتخاب کنند و در این بازی ها کودکان را تشویق نمایند بازی هایی که سازنده باشد و کودک را برای زندگی آینده و قبول مسئولیت ها آماده گرداند، تا در ضمن تفریح و سرگرمی بهترین نتیجه را از این دوران حساس بگیرند.

بهترین بازی برای کودک، آن است که با توجه به استعدادهای درونی و زندگی آینده اش و محیط کارش و همه امکاناتش تنظیم شود تا همه نیروهای جسمانی و عقلانی او را به کار گیرد. باید به کودک آزادی داد و تشویق کرد، تا برای خودش اسباب بازی بسازد. اسباب بازی های خریداری شده را به کار گیرد، تکمیل کند، خراب کند و تعمیرش کند تا از هم بپاشد و دوباره بسازد.

باید به کودک آزادی داد و تشویق کرد، تا برای خودش اسباب بازی بسازد. اسباب بازی های خریداری شده را به کار گیرد، تکمیل کند، خراب کند و تعمیرش کند تا از هم بپاشد و دوباره بسازد.

لازم به یادآوری است که تمام کودکان در استعداد بازی و در انتخاب اسباب بازی یکسان نیستند. هر کودکی ذوق و استعداد مخصوصی دارد. بعضی کودکان در بعضی بازی ها استعداد و علاقه مخصوصی دارند، اما در بازی های دیگر ندارند. مربی می تواند از همین راه استعدادها را شناسایی کند و در همان جهت پرورش دهد مربی می تواند در ابتدا اسباب بازی های گوناگون را در اختیار کودکان قرار دهد و آنها را به بازی تشویق نماید ولی در انتخاب اسباب بازی و نوع بازی باید کودک را آزاد بگذارد و خود نظاره گر باشد و بدین وسیله ذوق ها و استعدادهای آن ها را تشخیص بدهد. سپس آن ها را جدا سازد و بر طبق استعداد و علاقه شان اسباب بازی های مختلف در اختیارشان قرار دهد.

والدین و مربیان باید توجه داشته باشند که هر نوع بازی و سرگرمی برای کودکان سودمند نیست. بازی هایی که خوی حیوانیت را در کودکان بیش ار حد لازم پرورش دهد و به زندگی روحانی و معنوی آن ها لطمه وارد سازد، به صلاح آن ها نیست.

همچنین به وسیله بازی می توان فشارهای روحی و استرس های کودک را تخلیه کرد و از نیازها و آرزوهای سرکوب شده او مطلع شد که به بعد درمانی کودک مربوط می شود. در دنیای کودک هیچ چیز به اندازه بازی هیجانات و احساسات مختلف را به کودک نشان نمی دهد. نشاط و شادی، بیم و امید، محبت و نفرت، عصبانیت و کنجکاوی حالاتی هسبتند که کودک حین بازی آنها را تجربه می کند و به رشد عاطفی می رسد که به آن بعد عاطفی می گویند.

نقش و تأثیر بازی بر کودک در ابعاد مختلف آنقدر واضح و روشن است .هوش او را بالا ببرد و مهارت های کلامی او را توسعه می دهد و یا قوای ذهنی او را پرورش می دهد یا مشکلات مربوط به روابط اجتماعی کودک را حل می کند. تنها چیزی که شاید کودک را ناآگاهانه و با اراده خود به سوی بازی می کشاند لذت و سرگرمی است که در خود بازی نهفته است. از آنجایی که دوران کودکی از بازی جدا نیست. بازی جز لاینفک از زندگی کودک است تا این حد که برخی بازی کردن برای کودک را همانند سخن گفتن برای بزرگسالان می دانند در واقع همان قدر که بزرگسالان نیازمند کار کردن هستند به همان میزان کودک نیز نیازمند به بازی کردن است.

بازی هایی را طرح بریزید و تبلیغ و تشویق کنید که احساس تعاون و خیرخواهی و نوع دوستی و گذشت و فداکاری و خلاقیت را در کودکان خردسال پرورش دهد و از بازی هایی که خوی حیوانیت را در کودکان پرورش می دهد بکاهید و از افراط کاری در آن ها جلوگیری به عمل آورید.

والدین و مربیان می بایستی به این نکته توجه جدی نمایند که بین بازی هایی که کودک خودش انتخاب، سازماندهی و هدایت می کند و بازی هایی که والدین و مربیان برای کودک انتخاب می کنند تفاوت اساسی وجود دارد، چرا که از بازی هایی که کودک خودش انتخاب می کند بیشتر لذت می برد. بازی هایی که والدین یا مربیان انتخاب می کنند شاید لحظاتی نشاط و شادی برای کودک داشته باشد. اما به علت اینکه انتخاب توسط دیگران صورت گرفته و برآمده از تمایلات درونی کودک نیست بنابراین بسیاری از جنبه های وجودی کودک را تحت تأثیر قرار نمی دهند. البته لازم به توضیح است که بازی هایی که جنبه آموزش دارند و به نوعی به عنوان ابزار و وسیله انتخاب می شوند یا بازی هایی که بیشتر جنبه درمانی یا رشد و پرورش قوای خاصی از وجود کودک برنامه ریزی می شوند یا هم فرق دارند. لذا توصیه اکید می شود که والدین و مربیان باید فرصت هایی در اختیار کودکان قرار دهند تا آزادانه به انتخاب بازی های مورد نیاز و علاقه خود اقدام کنند. البته گاهی اوقات کودک در انتخاب بازی سردرگم می شود که در صورت درخواست کمک می بایستی او را یاری رساند. فراموش نکنیم که بازی حق کودک است و بازی زندگی کودک است

پس این فرصت و دوران طلایی را از آن ها دریغ نکنیم، زیرا که بازی بچه ها در ابتدا برای:

1- آشنایی با محیط است.

2- تجربه برای کارگیری و کاربردهاست.

3- فرهنگ پذیری است.

4- بالاخره هم تعلیم است و هم تربیت.

باید به کودک آزادی بدهیم و او را تشویق کنیم تا برای خودش اسباب بازی بسازد. اسباب بازی های خریداری شده را به کار گیرد، تکمیل کند، خراب کند و تعمیرش نماید، تا از هم بپاشد و دوباره بسازد. با ماشین های برقی می تواند بار ببرد، مسافر کشی کند، تعمیر و تکمیلش نماید .دختر بچه را تشویق کنیم تا برای عروسکش لباس بدوزد و به او بپوشاند، لباس هایش را بشوید، حمامش ببرد، به مهمانیش ببرد، با او سخن بگوید، در گهواره اش بگذارد و خوابش کند، بیدارش کند و غذا و آبش بدهد و امثال این کارها که نیروی فکری کودک را پرورش خواهد داد و او را به کار و کوشش علاقه مند خواهد ساخت. شرایط امروزی ایجاب می کند که کودکان همراه با سایر پیشرفت ها، همزمان از پیشرفت تکنولوژی در جهت رشد و تعالی بهره مند گردند. پاتریک از اولین کسانی بود که بین بازی بچه ها و بازی بزرگسالان تفاوت قائل شد او متوجه شد که بازی بچه ها حالت و جنبه استراحت ندارد اما از لحاظ رشد اجتماعی و تخلیه تمایلات غریزی عامل بسیار مهمی می باشد.

پاتریک تعریف معتبری از بازی در زندگی مدرن ارائه می دهد. او شدیداً بازی را از کار که دارای هدف و منظور خارجی است و الزاماً کوشش های عضلانی را به همراه دارد جدا کرده است. این تقسیم بندی قاطع بین کار و بازی مورد قبول کارشناسان نهضت توسعه تفریحات سالم قرار گرفت و در اثر آن بود که به حمایت از نیاز انسان به بازی پرداخته و چنین عنوان کردند که تنها به وسیله بازی است که انسان می تواند از اثرات مضر و زیان آور خستگی ناشی از کار جلوگیری کند و با پرداختن به آن خود را برای کار مجدد آماده و مهیا سازد.

منبع : وب سایت فدراسیون ژیمناستیک

این مقاله چطور بود

با کمک ستاره ها نظرتو ثبت کن!