دیابت و اجرای تمرینات ورزشی
متاسفانه شرایط نامناسب زندگی امروزی مثل عدم تحرک، چاقی کودکان، ترویج عادت های نادرست غذایی، وجود استرس در زندگی امروزی ایجاد می کند آمار تکان دهنده ای در سراسر جهان وجود داشته باشد به طوری که 56 درصد مردم ساکن و بی تحرک هستند و 16-14 درصد هم از مشکل چاقی رنج می برند. 6 درصد هم به دیابت مبتلا هستند.
همه چیز از چاقی شروع می شود که ابتدا مورد توجه قرار نمی گیرد. سپس این چاقی به شکم نفوذ می کند و به بالا رفتن قند خون، عارضه دیابت نوع 2 ( غیر وابسته به انسولین) اتفاق می افتد. دیابت به این علت خطرناک است که خطر ابتلا به بیماری های قلبی، پرفشاری خون، نارسایی قلبی، نابینایی و غیره را افزایش می دهد. به جز درمان دارویی، اجرای تمرینات ورزشی و رعایت رژیم غذایی مناسب دو رکن اصلی جهت کنترل این بیماری خطرناک به شمار می روند. توجه داشته باشید فعالیت ورزشی شاخص کلسیمی را در مبتلایان به دیابت نوع یک کنترل می کند.
به عبارت ساده تر مبتلایان به دیابت که ورزش می کنند با عوارض و ضایعات کمتری مواجه هستند و کیفیت زندگی خود را به بهترین نحو ممکن توسعه می دهند. اگر می خواهید از دیابت پیش گیری کرده یا با آن مبارزه کنید یا اگر حتما میخواهید از دیابت پیش گیری کرده یا با آن مبارزه کنید حتما این شیوه زندگی را دنبال نمایید. اگرچه ثابت شده است که با ورزش فعالیت فیزیکی بتوان قند خون را در مبتلایان به دیابت نوع یک کنترل کرد اما این نوع فعالیت می تواند فواید زیادی به همراه داشته باشد مثل رساندن فشار خون به سطح طبیعی و کاهش کلسترول. زمانی که ماهیچه ها تحت تمرینات مداوم و پی در پی قرار می گیرد مقدار بیشتری انسولین را می پذیرند. در واقع شرایطی به وجود می آید که فرد مبتلا به دیابت مجبور می شود مقدار مصرف دارو را کاهش دهد. البته این درمان می تواند تزریق انسولین یا مصرف داروی خوراکی را شامل شود. زمانی که دوز دارو کاهش می یابد حساسیت در مقابل انسولین افزایش می یابد و شخص با استفاده از رژیم غذایی سالم، کم کالری و اجرای تمرینات طولانی ورزشی در سطح پایین تا متوسط به راحتی می توانید ریسک فاکتور ابتلا به بیماری قلبی- عروقی را که بر اثر دیابت به وجود می آید به تدریج کاهش دهید.به علاوه سبب بهبود فشار خون شده، کلسترول بد یا LDL را کاهش و کلسترول خوب یا HDL را افزایش داده بین آن دو تعادل لازم را برقرار کرده و تری گلسیریدهای خون را کاهش می دهد. استرس فشار روانی، شاخص کلسیمی را تغییر داده، سبب افزایش ترشح بعضی هورمون ها شده و مقدار اجسام ستونی یا اسیدهای چرب آزاد را افزایش می دهد. به همین دلیل کسی که به دیابت مبتلا می باشد باید از عوامل استرس زا دوری جسته یا تلاش کند اثرات آنها را در زندگی کاهش دهد. یکی از عواملی که همین زمینه را ایجاد می کند ورزش و اجرای تمرینات جسمی است. اگر سمت شیوه زندگی فعال قرار بگیرد کمتر دچار آسیب می شوید. به ویژه این مساله در مورد کسانی صدق می کند که دچار مشکل اضافه وزن یا پرفشاری خون هستند و یا سابقه ابتلا به بیماری دیابت در افراد خانواده شان وجود دارد. طبق آمار اگر هر هفته 500 کالری به مقدار مصرف انرژی خود بیفزاید ریسک ابتلا به دیابت به میزان 6 درصد کاهش می یابد. البته قبل از این که تحت هر نوع تمرین و فعالیت ورزشی قرار بگیرید ابتدا به پزشک مراجعه نموده و تحت آزمایشات کامل قرار بگیرید. به ویژه این مساله زمانی صدق می کند که به تمرین در سطح منطقی عادت کرده باشید. منظور از عبارت سطح منطقی این است که قلب در سطح 70 درصد از ماکزیمم ضربان قلبی کار کند یا وزنه ها را در حد سطح کیفی قلب انتخاب کنید.
اگرچه ورزش نقش ارزنده ای را در درمان بیماری دیابت دارد اما به طور کامل نمی تواند قند خون را تحت کنترل قرار دهد.به ویژه این مطلب در مورد مبتلایان به دیابت نوع یک صدق می کند. البته آن چه گفته شد هیپوگلیسم یا افت قند خون را نیز شامل می شود که هرچند در بین مبتلایان به دیابت نوع یک کمتر اتفاق می افتد اما امکان بروز آن تا چند ساعت پس از تمرینات ورزشی وجود دارد. علت بروز چنین مسئله ای چیزی جز افزایش انسولین نیست که قبل یا پس از تمرین اتفاق می افتد. علت دیگر آن هم مصرف در رژیم غذایی کم کربوهیدراتی است که قبل یا پس از تمرین از آن استفاده می کنید. البته می توان از عارضه کاهش قند خون جلوگیری کرد. به این منظور تمرین ورزشی را به دقت انتخاب کنید. قبل و پس از فعالیت شدید فیزیکی و هم چنین طی اجرای آن به شاخص قند خون توجه کنید و آن را به دقت تحت کنترل قرار دهید. به این ترتیب به اطلاعات لازم دست پیدا می کنید تا بتوانید منحنی کلسیمی را در ارتباط با رژیم غذایی و نوع تمریناتی که قرار است اجرا نمایید به دقت ترسیم کنید و برای افزایش کارایی و ضریب ایمنی خود از آن بهره بگیرید.
در صورتی که به عارضه هیپوگلیسمی مرتبط با تمرین مبتلا هستید، مراقب باشید اگر صبح اول وقت ورزشی کنید یا چند ساعت پس از آخرین دوز انسولین به فعالیت فیزیکی دست بزنید حتما با پدیده افزایش هورمون های مخالف مثل آدرنالین یا STH مواجه می شوید. تحت چنین شرایطی کبد مقدار زیادی گلوکز آزادی کند و ماهیچه ها به خاطر افت انسولین قادر به استفاده از آن نیستید. فعالیت شدید ایروبیک یا تمرین با وزنه های بسیار سنگین هم می تواند زمینه مناسبی جهت ترشح این نوع هورمون های ضد انسولینی فراهم کند. البته قسمت چنین شرایطی اصلا مهم نیست که چقدر از زمان مصرف آخرین انسولین سپری شده است.
اگر شاخص گلیسمی بالاتر از 250 میلی گرم در هر دسی لیتر باشد و اجسام ستونی هم در ادرار وجود داشته باشد بهتر است تمرین و فعالیت ورزشی را به تاخیر بیندازید زیرا چنین شرایطی نشان می دهد انسولین کافی در خون وجود ندارد تا از گلوکز موجود در کربوهیدرات ها استفاده کند. زمانی که اجسام ستونی در ادرار وجود نداشته باشد و قند خون هم بیشتر از 300 میلی گرم در هر دسی لیتر باشد نیز توصیه می کنیم یک دوره انسولین مصرف کرده و تمرین را به تقویت بیندازید تا عارضه تجمع اجسام ستونی برطرف شود و قند خون هم در سطح مطمئن تری قرار بگیرد. زمانی که در انتهای سیکل درمان با انسولین قرار دارید و قند خون هم به تدریج در حال افزایش است از اجرای هر نوع فعالیت فیزیکی خودداری نمایید. در این صورت امکان ابتلا به هیدروگلیسمی هم از بین می رود. به علاوه 90-60 دقیقه پس از مصرف انسولین هم از اجرای هر نوع فعالیت فیزیکی خودداری کنید زیرا طی این مدت انسولین دارای بیشترین پیک فعالیت می باشد. در ضمن نکته مهمی که همواره باید به آن توجه نمایید این است که قبل از شروع هر نوع رژیم غذایی یا برنامه تمرین ورزشی ابتدا به پزشک مراجعه کرده و مورد تایید او قرار بگیرید زیرا پزشک تنها کسی است که می تواند راجع به رژیم غذایی ونوع فعالیت ورزشی شما تصمیم بگیرد و داروی مصرفی را به اندازه مورد نیاز تغییر دهید تا سبب بهبودی شما شود.